РАСПРАЦОЎКА ЎРОКА ПА БЕЛАРУСКАЙ МОВЕ Ў 5 КЛАСЕ
НАСТАЎНІК РАБЦАВА ЛЮДМІЛА УЛАДЗІМІРАЎНА
Тэма ўрока: ………………(Антонімы)
Мэта: авалодаць навыкамі тлумачэння, абмеркавання і навучання моўнаму аналізу слоў з супрацьлеглым значэннем.
Ход урока.
1.Звярнуць увагу на выдзеленыя літары ў трактоўцы мэты. Якое слова схавалася? (Выводзіцца тэма ўрока).
2.На дошцы запісаны словы:
суровы – ласкавы;
хадзіць – ездзіць;
доўгі – кароткі;
баязлівы – смелы;
павольны – імклівы;
пакаты – круты;
пасіўны – актыўны.
- Першыя літары другога слупка слоў указваюць на …….(лексіку). Вучнем чытаецца лінгвістычны верш, які з’яўляецца візітнай карткай кожнага ўрока па раздзеле мовы “Лексіка”:
Я – Лексіка заўжды гатова
Аж з цэлым светам гаварыць,
Раскрыць вам таямніцы слова,
Усе скарбы мовы падарыць.
- Звяртаемся да канцоўкі мэты ўрока (…моўнаму аналізу слоў з супрацьлеглым значэннем). Менавіта лексічныя таямніцы такіх слоў мы сёння і будзем раскрываць. І прыклады супрацьлеглых па значэнні слоў былі прыведзены ў заданні №2. Мы бачым перад сабой антонімы – словы…..(зачытваецца першы абзац правіла ў падручніку).
3.А на гэтым этапе ўрока прапаную кожнаму падабраць пары антонімаў:
1)Баязлівы – (смелы).
2)Павольны – (хуткі).
3)Высокі – (нізкі).
4)Буйны – (спакойны).
5)Сумаваць – (весяліцца).
6)Цвёрды – (мяккі).
7)Раніца – (вечар).
8)Цяжкі – (лёгкі).
9)Белы – (чорны).
10)Позні – (ранні). і г д.
- Ацэнка калектыўнай работы.
4.Работа ў парах. “3 лішні”; запісаць пару антонімаў:
1.Беларускі – блізкі – далёкі.
2.Радасць – сляза – смутак.
3.Шырокі – вузкі – далёкі.
4.Бялее – іскрыцца – чарнее.
5.Восень – вясна – лета.
6.Абараняць – слабець – мацнець і г д.
5.Работа ў парах. “Белыя плямы”. Уставіць словы з супрацьлеглым значэннм у прыказкі.
1.… сяброў набывай, але … не забывай. (новых – старых).
2.Слухай …, а гавары … . (многа – мала).
3.Дождж …, а сонейка … . (намачыў – высушыць).
4.З … грому, … дождж бывае. (вялікага – малы).
5.… пасварыцца, … памірыцца. (лёгка – цяжка).
6.Кніга літаратуры. (с. 70, “Прыметы і павер’і”). Адшукаць прыметы, дзе ўжываюцца антонімы (вусна).
- Ацэнкіа работы ў групах, парах.
7.Аналізуючы работу над папярэднімі заданнямі, напрошваецца пытанне:
- Для чаго ўжываюцца ў мове антонімы? (2 абзац правіла п.17).
- А яшчэ антонімы надаюць мове …… (3 абзац правіла п.17).
- Практыкаванне 121. Прачытаць, стыль, тып. Выпісаць антонімы, назваць. Вывады пра іх ролю.
8.А). Слыхавая размінка. Выпісаць з тэксту на слых антонімы.
Б). Выпісаць з верша па памяці прыклады антонімаў:
Вось і згінулі халодныя мяцеліцы,
Вось і аджылі цёплыя дні.
Нам з табою не верыцца:
Зноў дачакаліся прыходу вясны.
- Ацэнка дадзенага этапа работы.
9.Лічбавы дыктант: словы-антонімы – 1, словы-не антонімы – 2.
1) 1 чыста – брудна,
2) 2 ашукаць – схітрыць,
3) 2 вывад – заключэнне,
4) 1 зашпіліць – расшпіліць,
5) 2 загадка – рэбус,
6) 1 старт – фініш,
7) 1 весяліцца – сумаваць,
8) 2 вастрыць – тачыць,
9) 2 эфектыўны – эфектны,
10) 1 здароўе – хвароба.
- Узаемаправерка, самаацэнка работы.
10. На дошцы карціны сумнай пары восені. Паспрабуем ажывіць дошку радаснай парой вясны. ( Індывідуальнае заданне: прычапіць “карціны-антонімы”).
11. Вусная работа ў групах: замяніць выдзеленыя словы ў тэксце на антанімічныя.
Восень лічыцца сумнай парой. Гаснуць у гэты час яркія зялёныя фарбы. Змаўкае лес. Хмурнее неба. Уся прырода замірае.
12.Абагульненне тэставай работай.
1)Словы з супрацьлеглым значэннем:
а) сінонімы;
б) антонімы;
в) амонімы.
2)Словы з супрацьлеглым значэннем – гэта словы:
а) адной часціны мовы;
б) розных часцін мовы.
3)Антонімы надаюць мове:
а) супрацьпастаўленні толькі нейкіх з’яў;
б) выразнасць.
4)Антонімы служаць:
а) сродкам сувязі сказаў у тэсце;
б) супрацьпастаўленнем сказаў у тэксце.
5) Антонімы ўжываюцца ў мове для таго, каб:
а) пазбягаць паўтораў;
б) апісваць прадметы, з’явы, супрацьлеглых па якіх-небудзь значэннях.
Ацэньваецца работа.
Д/з: 1) пр. 119; 2) пр. 123; 3) пр. 124; 4) лінгвістычная казка “Жылі-былі антонімы.
Вывад па ўроку, ацэнка ўроку і рабоце на ўроку ўсіх і асобных вучняў.