contrast version

КАНТРОЛЬ ВЕДАЎ ПА РАЗДЗЕЛЕ

“ФАНЕТЫКА І АРФАЭПІЯ. ГРАФІКА І АРФАГРАФІЯ.”

        

1.Тэарэтычнае апытванне.

1)Як называецца навука аб гукх мовы?

2)Якая навука вучыць правільнаму вымаўленню?

3)Як называецца вымаўленне аднаго са складаў слова з большай сілай і працягласцю?

4) Запішыце а) галосныя літары; б) галосныя гукі.

5)Калі літары е, ё, ю, я, і абазначаюць два гукі?

6)Пералічыце няпарныя звонкія, няпарныя глухія зычныя гукі.

7)Назавіце зацвярдзелыя зычныя.

8) Якія гукі беларускай мовы абазначаюцца на пісьме дзвюма літарамі?

9)Што адбываецца з літарамі о,э, калі яны вымаўляюцца не пад націскам?

10)Што адбываецца з літарамі е.ё ў першым складзе перад націскам?

11)Калі пішацца ў?

12)Перад якімі галоснымі адбываецца чаргаванне [д] – [дз’]; [т] – [ц’]?

13)Прывядзіце прыклады слоў з суседняй мяккасцю, з напісаннем апострафа.

14)Як у транскрыпцыі абазначаецца падоўжанае вымаўленне зычных паміж галоснымі?

15)Назавіце гукі, якія могуць выступаць у ролі прыстаўных.

16)Прывядзіце прыклады слоў, у якіх адбываецца азванчэнне зычных гукаў і аглушэнне зычных гукаў.

 

2.Арфаграфічная работа. Уставіць прапушчаныя арфаграмы.

Ч…рніла, п…р…с…ленец, перапі…чык, прые…джы, ка…ьба, пя…чаны, ра…н, а…кцыён, ц…плыня, в…снянка, карэ…е, дроб…зь, п…даль, ч…мадан, во…чык, бут…рбро…, арх…олаг, ма…чын, аб…ліск, выл…е, …уголле, параш…т, кап…ё, здароў…е, ра…чырванець, а…чапіць, пя…чотны, ч…мп…н, задр…маць, інтэрв…ю, бац…каў, сало…кі, аб…езд, выкла…чык, м…дз…в…дз…ня, ві…ланчэль, …орд…н, радас…ны, …часце.

 

3.Пішам правільна. Выправіць ў словах памылкі.

Ад’яжджаць, группа, стагодзе, салаў’і, хлопец-ўдалец, хрызантэма, жанчына-урач, мільон, ззянье, сеелка, пяшчынка, пясчотны, сялянін, дзевіз, двесьце, даслеччык, Кузма, прозьба, Улляна, дзешка, ад’ест, вакуўм, гладыолус, дзевяты, купьё, сержант, трыо, збяражеш, рыльеф, дзьве, вунія, солнца, вакно, збожа, смяесся, кравяны, л’е, мядзьвець.

 

4.Праверачная работа па раздзеле “Фанетыка і арфаэпія. Графіка і арфаграфія”.

Со…нца – кр…ніца жы…я. …этая ісціна в…домая ч…лавеку з пачатку яго …історыі. Уся …ейнасць ч…лавека залеж…ц… ад прам…ністага дзё…ага св…ціла. З …сходам со…нца пач…наецца працо…ны …ень, з со…нцам з…вязаны з…мена пораў года і раскла… сельскападарчых работ. Таму яшч… ў да…ніну ўзнікла патр…ба ў назіра…ях за со…нцам. Стараж…тныя астраномы маглі пра…казваць сонечныя зац…ме…і, умелі ар…ентавацца па со…нцы.

Сё…я со…ца – гало…ны астранамічны аб…ект нашага бліж…йшага Сусвету. А…іная з усіх в…домых зорак, якая гр…е сваім

         ц…плом З…млю, …нікал…ную планету, на якой існуе разумнае жы…ё.

 

5.Бліц-тэсты па раздзеле.

    1. 1)Вызначце словы, у якіх літары е, ё, ю, я, і абазначаюць два гукі.

а) здароўе; б) дзядуля; в) сваё; г) людзі; д) краіна.

2) Вызначце словы з гукамі [дж], [дз’].

а) джала; б) адзвінець; в) дзень; г) паджаўціць; д) саджаць.

3) Якія гукі зацвярдззелыя?

     а) [з]; б) [ж]; в) [м]; г) [ч]; [ц].

4) Якія гукі санорныя?

а) [п]; б) [р]; в) [л]; г) [й]; д) [к].

5) Якіх літар няма ў беларускім алфавіце?

а) щ; б) ъ; в) ў; г) й; д) и.

6) У якіх словах не супадае колькасць літар і гукаў?

а) ячмень; б) альбом; в) жолуд; г) голле; д) яблык.

7) Вызначце словы з падоўжанымі зычнымі.

а) кало(н; нн)а; б) ка(с; сс)а; в) жы(ц; цц)ё; г) су(б; бб)ота;

д) су(ч;чч)а.

8) Вызначце, у якіх словах няма прыстаўных гукаў.

а) (в)урна; б) (в)аколіца; в) (в)ужовы; г) (В)орша; д) (В)ольга.

9) У якіх словах пішацца літара а?

         а) т…рміновы; б) ц…на; в) тры…; г) ж…луды; д) р…цэпт.

10) У якіх словах пішацца ў?                                                                                          

а) фіна-(у)горскі; б) кло(у)н; в) аквары(у)м; г) па(у)за; д) тры(у)мф.

11) У якіх словах звонкія гукі аглушаюцца?

         а) барацьба; б) кладка; в) медзь; г) дождж; д) грэбці.

12) У якіх словах пішацца ь?

         а) воз…меш; б) подз…віг; в) кан…кі; г) с…мех; д) рамен…чык.

13) Вызначце словы, у якііх пішацца апостраф.

         а) надвор…е; б) здароў…е; в) п…еса; г) сып…це; д) камп…ютар.

14) У якім слове дапушчана памылка?

         а) задыяк; б) раён; в) маянэз; г) абітурыент; д) аксіома.

15) У якіх словах няправільна пастаўлены націскі?

         а) мілі/метр; б) спі/на; в) вы/падак; г) даку/мент; д) кара/бель.

16) Вызначце словы, няправільна падзеленыя на склады.

         а) во-зе-ра; б) урад-жай; в) лю-дзі; г) га-й; д) даж-джы.

17) Вызначце словы, няпрввільна падзеленыя для пераносу.

         а) во-ўк; б) веч-ар; в) малад-зік; г) гу-дзіць; д) шчас-це.

18) Вызначце словы з літарай я.

         а) дз…вяты; б) в…сло; в) п…нал; г) у П…труся; д) по…с.

19) Вызначце няправільную транскрыпцыю слова.

         а) [в’ас’олка]; б) [міл’он]; в) [піаўка]; г) [с’ам’а]; д) [йяйэ]/

20) Вызначце словы, у якіх пішацца літара   д.

         а) …ве; б) па…вячорак; в) або…ва; г) у са…е; д) ін…еец.

 

6.Тэматычны кантроль

1.Адзначце, пра які раздзел навукі гаворыцца, дзе вывучаецца правільнае вымаўленне гукаў:

пра фанетыку;             пра арфаэпію.

2.Дапоўніце адказ.

У беларускім алфавіце зычныя гукі абазначаюцца                     літарай; у беларускай мове                             санорных гукаў.

3.Пранумаруйце лічбамі словы так, каб яны размяшчаліся строга ў алфавітным парадку:

вожык                                                 кузня

паданне                                               надвор’е      

аса                                                       куніца

кухня                                                   лыжка

секунда                                               фае

4.Адзначце словы, у якіх е, ё, ю, я абазначаюць два гукі:

ельнік                                                   прыезд      

батальён                                               шчаўё

спевы                                                     з’ява

вёска                                                     дзяцел

бусел                                                     сцюжа

5.Адзначце словы з падоўжанымі зычнымі:

крылле                                                   расстрэл

суддзя                                                    рассмяяццца    

падарожжа                                           каменне

раззлавацца                                           смецце

аддаць                                                   туманны

6.Устаўце прапушчаныя літары   а, я, е.

К…л…сы, сл…док, н…чны, х…л…док, за/м…ць, л…снік, с…рдэчны, в…сковы, г…лубы, в…ц…рок.

7.Запоўніце табліцу, падзяліўшы словы на склады і для пераносу.

Слова

Падзел на склады

Падзел для пераносу

калоссе

 

 

іней

 

 

беларускія

 

 

аловак

 

 

падзел

 

 

 

  1. 8.Запішыце словы, змяніўшы іх так, каб замест т пісалася ц, а замест д – дз.

Сад -                                                Блакіт -                      

Вяду -                                                Мэта -                        

Ледаход -                                          Росквіт -                    

  1. 9.Запоўніце табліцу.

Слова

Колькасць літар

Колькасць гукаў

сям’я

 

 

паджылкі

 

 

юнак

 

 

радасць

 

 

паўгоддзе

 

 

гісторыя

 

 

 

  1. 10. Устаўце, дзе патрэбна, прыстаўныя в, г.

обласць, …азёрны, нау…ка, …ордэн, …эй, …ока, …эты, …Орша, …ужака, …урна.

  1. 11. Запішыце словы па-беларуску.

Фиалка, диета, библиотека, -                                                                                       

аксиома, пионер, биограф, -                                                                       

биология, киоск, патриот, диалог, -                                                          

гигиена, виолончель, меридиан -                                                             

  1. 12. Устаўце прапушчаныя мяккі знак (ь) або апостраф (‘).

Сузор…е, міл…ярд, кас…ба, п…еса, аб…езд, піс…меннік, ц…ма, вераб…і, ал…фа, куп…ё.

  1. 13. Запоўніце табліцу.

                     Пішам

                 Вымаўляем

Носьбіт

 

Стужка

 

Суседскі

 

Дождж

 

Песня

 

 

  1. 14. Устаўце прапушчаныя літары у, ў.

А…тограф, па…ночна-…сходні, рады…с, эр…дыт, стра…с, а…кцыён, ва …ніверсаме, кло…н, іхтыяза…р.

  1. 15. Вызначце пазіцыі гукаў, што абазначаны выдзеленымі літарамі: моцная (+), слабая (-).

Снежны, покрыва, дарожка, нерухома, бярозкі, ледзяны, елкі, след, нізка, зямля.

КАНТРОЛЬ ВЕДАЎ ПА РАЗДЗЕЛЕ

 “ФАНЕТЫКА І АРФАЭПІЯ. ГРАФІКА І АРФАГРАФІЯ.”

        

1.     Тэарэтычнае  апытванне.

1)    Як называецца навука аб гукх мовы?

2)    Якая навука вучыць правільнаму вымаўленню?

3)    Як называецца вымаўленне аднаго са складаў слова з большай сілай і працягласцю?

4)     Запішыце а) галосныя літары; б) галосныя гукі.

5)    Калі літары е, ё, ю, я, і  абазначаюць два гукі?

6)    Пералічыце няпарныя звонкія, няпарныя глухія зычныя гукі.

7)    Назавіце зацвярдзелыя зычныя.

8)     Якія гукі беларускай мовы абазначаюцца на пісьме дзвюма літарамі?

9)    Што адбываецца з літарамі о,э, калі яны вымаўляюцца не пад націскам?

10)           Што адбываецца з літарамі е.ё ў першым складзе перад націскам?

11)           Калі пішацца ў?

12)           Перад якімі галоснымі адбываецца чаргаванне [д] – [дз’]; [т] – [ц’]?

13)           Прывядзіце прыклады слоў з суседняй мяккасцю, з напісаннем апострафа.

14)           Як у транскрыпцыі абазначаецца падоўжанае вымаўленне зычных паміж галоснымі?

15)           Назавіце гукі, якія могуць выступаць у ролі прыстаўных.

16)           Прывядзіце прыклады слоў, у якіх адбываецца азванчэнне зычных гукаў і аглушэнне зычных гукаў.

 

2.     Арфаграфічная работа. Уставіць прапушчаныя арфаграмы.

Ч…рніла, п…р…с…ленец, перапі…чык, прые…джы, ка…ьба, пя…чаны, ра…н, а…кцыён, ц…плыня, в…снянка, карэ…е, дроб…зь, п…даль, ч…мадан, во…чык, бут…рбро…, арх…олаг, ма…чын, аб…ліск, выл…е, …уголле, параш…т, кап…ё, здароў…е, ра…чырванець, а…чапіць, пя…чотны, ч…мп…н, задр…маць, інтэрв…ю, бац…каў, сало…кі, аб…езд, выкла…чык, м…дз…в…дз…ня, ві…ланчэль, …орд…н, радас…ны, …часце.

 

3.     Пішам правільна. Выправіць ў словах памылкі.

Ад’яжджаць, группа, стагодзе, салаў’і, хлопец-ўдалец, хрызантэма, жанчына-урач, мільон, ззянье, сеелка, пяшчынка, пясчотны, сялянін, дзевіз, двесьце, даслеччык, Кузма, прозьба, Улляна, дзешка, ад’ест, вакуўм, гладыолус, дзевяты, купьё, сержант, трыо, збяражеш, рыльеф, дзьве, вунія, солнца, вакно, збожа, смяесся, кравяны, л’е, мядзьвець.

 

4.     Праверачная работа па раздзеле “Фанетыка і арфаэпія. Графіка і арфаграфія”.

Со…нца – кр…ніца жы…я. …этая ісціна в…домая ч…лавеку з пачатку яго …історыі. Уся …ейнасць ч…лавека залеж…ц… ад прам…ністага дзё…ага св…ціла. З …сходам со…нца пач…наецца працо…ны  …ень, з со…нцам з…вязаны з…мена пораў года і раскла… сельскападарчых работ. Таму яшч… ў да…ніну ўзнікла патр…ба ў назіра…ях за со…нцам. Стараж…тныя астраномы маглі пра…казваць сонечныя зац…ме…і, умелі ар…ентавацца па со…нцы.

Сё…я со…ца – гало…ны астранамічны аб…ект нашага бліж…йшага Сусвету. А…іная з усіх в…домых зорак, якая гр…е сваім

         ц…плом З…млю, …нікал…ную планету, на якой існуе разумнае жы…ё.

 

5.     Бліц-тэсты па раздзеле.

1)    Вызначце словы, у якіх літары е, ё, ю, я, і абазначаюць два гукі.

а) здароўе; б) дзядуля; в) сваё; г) людзі; д) краіна.

2)  Вызначце словы з гукамі [дж], [дз’].

а) джала; б) адзвінець; в) дзень; г) паджаўціць; д) саджаць.

3) Якія гукі зацвярдззелыя?

      а) [з]; б) [ж]; в) [м]; г) [ч]; [ц].

4) Якія гукі санорныя?

а) [п]; б) [р]; в) [л]; г) [й]; д) [к].

5) Якіх літар няма ў беларускім алфавіце?

а) щ; б) ъ; в) ў; г) й; д) и.

6) У якіх словах не супадае колькасць літар і гукаў?

а) ячмень; б) альбом; в) жолуд; г) голле; д) яблык.

7) Вызначце словы з падоўжанымі зычнымі.

а) кало(н; нн)а; б) ка(с; сс)а; в) жы(ц; цц)ё; г) су(б; бб)ота;

д) су(ч;чч)а.

8) Вызначце, у якіх словах няма прыстаўных гукаў.

а) (в)урна; б) (в)аколіца; в) (в)ужовы; г) (В)орша; д) (В)ольга.

9) У якіх словах пішацца літара  а?

         а) т…рміновы; б) ц…на; в) тры…; г) ж…луды; д) р…цэпт.

10) У якіх словах пішацца  ў?                                                                                           

а) фіна-(у)горскі; б) кло(у)н; в) аквары(у)м; г) па(у)за; д) тры(у)мф.

11) У якіх словах звонкія гукі аглушаюцца?

         а) барацьба; б) кладка; в) медзь; г) дождж; д) грэбці.

12) У якіх словах пішацца  ь?

         а) воз…меш; б) подз…віг; в) кан…кі; г) с…мех; д) рамен…чык.

13) Вызначце словы, у якііх пішацца апостраф.

         а) надвор…е; б) здароў…е; в) п…еса; г) сып…це; д) камп…ютар.

14) У якім слове дапушчана памылка?

         а) задыяк; б) раён; в) маянэз; г) абітурыент; д) аксіома.

15) У якіх словах няправільна пастаўлены націскі?

         а) мілі/метр; б) спі/на; в) вы/падак; г) даку/мент; д) кара/бель.

16) Вызначце словы, няправільна падзеленыя на склады.

         а) во-зе-ра; б) урад-жай; в) лю-дзі; г) га-й; д) даж-джы.

17) Вызначце словы, няпрввільна падзеленыя для пераносу.

         а) во-ўк; б) веч-ар; в) малад-зік; г) гу-дзіць; д) шчас-це.

18) Вызначце словы з літарай  я.

         а) дз…вяты; б) в…сло; в) п…нал; г) у П…труся; д) по…с.

19) Вызначце няправільную транскрыпцыю слова.

         а) [в’ас’олка]; б) [міл’он]; в) [піаўка]; г) [с’ам’а]; д) [йяйэ]/

20) Вызначце словы, у якіх пішацца літара    д.

         а) …ве; б) па…вячорак; в) або…ва; г) у са…е; д) ін…еец.

 

6.     Тэматычны кантроль

1.     Адзначце, пра які раздзел навукі гаворыцца, дзе вывучаецца правільнае вымаўленне гукаў:

пра фанетыку;             пра арфаэпію.

2.     Дапоўніце адказ.

У беларускім алфавіце зычныя гукі абазначаюцца                      літарай; у беларускай мове                              санорных гукаў.

3.     Пранумаруйце лічбамі словы так, каб яны размяшчаліся строга ў алфавітным парадку:

вожык                                                 кузня

паданне                                               надвор’е      

аса                                                        куніца

кухня                                                   лыжка

секунда                                                фае

4.     Адзначце словы, у якіх е, ё, ю, я абазначаюць два гукі:

ельнік                                                    прыезд       

батальён                                                шчаўё

спевы                                                     з’ява

вёска                                                      дзяцел

бусел                                                      сцюжа 

5.     Адзначце словы з падоўжанымі зычнымі:

крылле                                                   расстрэл

суддзя                                                    рассмяяццца    

падарожжа                                            каменне

раззлавацца                                           смецце

аддаць                                                   туманны

6.     Устаўце прапушчаныя літары   а, я, е.

К…л…сы, сл…док, н…чны, х…л…док, за/м…ць, л…снік, с…рдэчны, в…сковы, г…лубы, в…ц…рок.

7.     Запоўніце табліцу, падзяліўшы словы на склады і для пераносу.

Слова

Падзел на склады

Падзел для пераносу

калоссе

 

 

іней

 

 

беларускія

 

 

аловак

 

 

падзел

 

 

 

8.     Запішыце словы, змяніўшы іх так, каб замест  т пісалася ц, а замест  д – дз.

Сад -                                                 Блакіт -                      

Вяду -                                                Мэта -                        

Ледаход -                                          Росквіт -                    

9.     Запоўніце табліцу.

Слова

Колькасць літар

Колькасць гукаў

сям’я

 

 

паджылкі

 

 

юнак

 

 

радасць

 

 

паўгоддзе

 

 

гісторыя

 

 

 

10.            Устаўце, дзе патрэбна, прыстаўныя  в, г.

обласць, …азёрны, нау…ка, …ордэн, …эй, …ока, …эты, …Орша, …ужака, …урна.

11.            Запішыце словы па-беларуску.

Фиалка, диета, библиотека, -                                                                                        

 аксиома, пионер, биограф, -                                                                        

биология, киоск, патриот, диалог, -                                                          

 гигиена, виолончель, меридиан -                                                               

12.            Устаўце прапушчаныя мяккі знак (ь) або апостраф (‘).

Сузор…е, міл…ярд, кас…ба, п…еса, аб…езд, піс…меннік, ц…ма, вераб…і, ал…фа, куп…ё.

13.            Запоўніце табліцу.

                    Пішам

                Вымаўляем

Носьбіт

 

Стужка

 

Суседскі

 

Дождж

 

Песня

 

 

14.            Устаўце прапушчаныя літары  у, ў.

А…тограф, па…ночна-…сходні, рады…с, эр…дыт, стра…с, а…кцыён, ва …ніверсаме, кло…н, іхтыяза…р.

15.            Вызначце пазіцыі гукаў, што абазначаны выдзеленымі літарамі: моцная (+), слабая (-).

Снежны, покрыва, дарожка, нерухома, бярозкі, ледзяны, елкі, след, нізка, зямля.